Cây Tam Thất

Cách trồng cây tam thất bắc:

1. Ươm hạt:

– Lựa chọn hạt từ những cây có tuổi thọ lâu năm (tối thiểu là 3 năm trở lên)

– Ủ hạt trong chậu cát ẩm cho đến khi mầm lên nứt vỏ

– Chuẩn bị luống ươm hạt với trấu và tro ẩm

– Gieo hạt trong luống đã chuẩn bị

– Sau 4-5 tháng cây sẽ mọc

Lưu ý: Nên gieo hạt ở tháng 11, 12; Thường xuyên giữ ẩm và làm giàn che mát cho luống ươm.

Cách trồng cây tam thất

2. Trồng cây:

– Chuẩn bị luống trồng, rộng 1,5m; đóng cọc làm giàn che

– Sau 4-5 tháng, cây đã mọc, bứng nguyên bầu đất của cây lên luống trồng.

– Mật độ trồng 20cm x 20cm (tức là 1m2 có thể trồng 16-20 cây)

3. Chăm sóc:

– Làm giàn che phù hợp, giữ ẩm cho cây.

– Bón lót, bón thúc đúng thời điểm

– Thường xuyên xới đất, làm cỏ cho luống trồng.

4. Thu hoạch:

Các thành phần làm thuốc của cây: hoa tam thất, nụ tam thất, củ tam thất được thu hoạch tốt nhất khi cây có tuổi đời từ 7 năm trở lên.

Đảm bảo được quá trình nuôi trông khoa học, tam thất sẽ có chất lượng tốt nhất như cây sống tự nhiên, tạo giá trị kinh tế cao cho người nuôi trồng.

Cây Tam Thất

• Tác giả: Ava Rhulea, Severine Navarrob, Jerry R. Smitha, David M. Shepherda.
• Khoa Khoa học Dược phẩm và Y sinh – Department of Biomedical and Pharmaceutical Sciences, Đại
  học Montana – University of Montana, Missoula, MT 59812-1552, Hoa Kỳ
• Trung tâm Khoa học Sức khỏe Môi trường – Center for Environmental Health Sciences, Đại học
  Montana – University of Montana, Missoula, MT 59812-1552, Hoa Kỳ
• Ngày nhận nghiên cứu : 5 /07/ 2005, Ngày xem xét nghiên cứu: 26 /11/ 2005
• Ngày phê duyệt nghiêncứu:15 /12/ 2005, Ngày côgn bố trực tuyến: 19 /01/ 2006

Tóm tắt nội dung
Các loại thực phẩm chức năng hay thảo dược không được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (USFDA) quy định là thuốc mặc dù nhiều loại thực phẩm chức năng hay thảo dược có thể có tác dụng điều trị hay độc hại. Do đó, các tác dụng điều hòa miễn dịch (immunomodulatory effects) của chiết xuất cây Tam thất trên các đại thực bào nuôi cấy (các tế bào RAW264.7) đều được khảo sát nhằm làm sáng tỏ những tác dụng điều trị bệnh hay độc hại vốn có của nó. Các tế bào được kích thích bằng LPS (1 μg/ml) và được xử lý bằng tam thất Notoginseng 5, 25 và 50 μg/ml. Tam thất Notoginseng gây ức chế quá trình hình thành TNF-α và IL-6 do LPS
thông qua các đại thực bào được nuôi cấy tùy theo nồng độ. Sự xuất hiện của COX-2 và IL-1β mRNA cũng bị suy yếu do tam thất notoginseng. Quá trình hình thành TNF-α cũng bị ức chế trong các mẫu thí nghiệm được xử lý bằng tam thất notoginseng 24 giờ trước đó, hoặc cùng lúc với quá trình kích thích bằng LPS, nhưng ngoại trừ các mẫu thí nghiệm được xử lý 8 giờ sau khi kích thích bằng LPS. Tam thất Notoginseng làm giảm sự xuất hiện của các phân tử CD40 và CD86 trong các tế bào RAW264.7, trong khi đó, sự xuất hiện của các phân tử CD14 và TLR4 vẫn không bị tác động bởi tam thất. Ngoài ra, các hoạt chất ginsenosides Rb1 và Rg1cũng gây ức chế sự hình thành TNF-α, nhưng ở mức độ nhẹ hơn so với chiết xuất tam thất.
Kết quả: Nghiên cứu chỉ ra rằng Tam thất gây ức chế quá trình hoạt hóa các đại thực bào RAW264.7 do LPS và chứng minh rằng Tam thất có các đặc tính chống viêm và suy giảm miễn dịch khi nghiên cứu trong ống nghiệm (in
vitro)

Hoa Tam Thất

Có rất nhiều tác dụng của hoa tam thất chữa bệnh tuyệt vời và nó được coi là vị thuốc chữa bệnh quý của thiên nhiên. Trong đó, có một số công dụng chủ yếu như:
1. Chữa mất ngủ: Hoa tam thất có tác dụng bồi bổ hệ thần kinh, trấn an tinh thần, chống mất ngủ và bạn sẽ có giấc ngủ sâu hơn.
2. Chữa bệnh cao huyết áp: Hạn chế tối đa chứng cao huyết áp đột ngột, giữ cân bằng huyết áp.
>> Bệnh huyết áp thấp có thể chữa được hiệu quả bằng dứa
3. Thanh nhiệt: Hoa tam thất có tác dụng làm mát và giải nhiệt cơ thể.
4. Tăng cường sức khỏe: Sử dụng Hoa Tam Thất để bồi bổ cơ thể, tăng cường sinh lực và đề kháng nhiều bệnh tật.
5. Tăng cường trí nhờ: Hoa Tam Thất cũng giúp thư giãn đầu óc, tập trung tinh thần và trí nhớ hiệu quả hơn.
6. Chống thiếu máu: Bổ huyết, cầm máu, giảm đau và tiêu trừ huyết ứ.
7. Phòng ngừa và điều trị tai biến mạch máu não…
Ngoài ra, vị thuốc này cũng được sử dụng nhiều trong các bài thuốc hoạt huyết, thuốc bổ, đặc biệt là có tác dụng lợi sữa cho phụ nữ sau sinh và nhiều công dụng giảm đau chống viêm xương khớp…

Tam Thất

Tam thất bắc phân bố nhiều ở các quốc gia như Triều Tiên, Hàn Quốc và Trung Quốc. Ở Việt Nam, Tam thất bắc có ở một số tỉnh miền núi phía Bắc như Lào Cai, Yên Bái. Đặc biệt cây Tam thất bắc ở nước ta có giá trị chữa bệnh cao hơn tam thất bắc ngoại nhập.

Với công dụng tuyệt vời trên, Tam thất Bắc là loại thuốc có giá không phải là rẻ. Với tâm lý thích mua hàng rẻ của người tiêu dùng, rất nhiều người đã làm và bán Tam thất Bắc giả cho người tiêu dùng.

Cách phân biệt Tam thất bắc thật:

– Tam thất Bắc thật: Độ dài trung bình là khoảng 3cm, đường kính trung bình 1.5cm. Phần lớn củ Tam thất đều có hình con quay hay hình thoi. Phần vỏ có nhiều vằn dọc theo hết củ, nhìn bằng mắt thường có màu xám vàng hoặc xám nâu. Cắt ngang củ Tam thất bắc thì thấy phần thịt màu xám xanh. Khi nếm sẽ có cảm giác vị đắng hơi ngọt kèm theo một ít mùi thơm. Thịt củ Tam thất chắc, khó có thể bẻ bằng tay. Nếu dùng vật nặng đập vỡ thì vỏ và lõi thường tách rời nhau.

– Tam thất giả: Một số loại củ có hình dáng bên ngoài hơi giống với Tam thất bắc nên người tiêu dùng rất dễ bị nhầm lẫn như:

+ Tam thất gừng: Có hình tròn thuôn một đầu hoặc hình giống quả trứng chim, dài 1,2-1,5cm, nhẵn. Mặt ngoài màu trắng vàng, có nhiều vòng song song ngang củ. Thịt bên trong có màu trắng ngà. Vị cay, nóng và có mùi thơm như gừng.

+ Thổ tam thất: còn gọi là Bạch truật nam có hình tròn hoặc gần tròn, dài 4-5cm, đường kính 3,5-4cm, sần sùi không đều. Mặt ngoài màu nâu vàng, phần thịt màu vàng ngà. Vị nhạt, chát, không mùi, hơi ngứa.

+ Hồi đầu thảo: Củ dạng tròn nhưng méo mó không đều, dài 1,5-2cm. Đầu củ sần sùi , mặt ngoài màu trắng bẩn, Thịt màu trắng đục. Có vị đắng, không mùi.

Người tiêu dùng chú ý, để làm tam thất giả trông giống như thật, một số người đã sử dụng bột chì (phấn chì) rắc vào khiến những củ này trở nên đen bóng như tam thất thật. Người mua nên kiểm tra kỹ, nếu thấy củ Tam thất có chất bóng, mịn dính vào tay thì không được sử dụng vì bột chì cực độc đối với sức khỏe.

Tam Thất

Có nên sử dụng tam thất hàng ngày hay không?

• Theo PGS.TS Phùng Hòa Bình, tam thất bắc có vị đắng, ngọt và tính hơi ôn: Đối với những người bình thường và sử dụng để chữa u nếu cơ địa hoàn toàn bình thường không quá nóng và không quá lạnh thì có thể dùng tam thất thường xuyên.
• Đối với những người quá nóng thì có tác dụng bất lợi là nếu uống trong thời gian dài có thể gây ra phản ứng mẫn cảm gây ngứa, mụn nhọt hoặc dị ứng… trong trường này dùng tam thất tùy theo cơ địa.

Những trường hợp không nên sử dụng tam thất

PGS.TS Phùng Hòa Bình khuyến cáo, tam thất bắc có nhiều công dụng, tuy nhiên những trường hợp sau không nên sử dụng tâm thất:

• Đối với thai phụ
• Những người khi đang chảy máu
• Thận trong khi cho trẻ em sử dụng
• Khi bị tiêu chảy, có nguy cơ gây tử vong

Bài thuốc chứa tam thất

•  Phòng và chữa đau thắt ngực:
  Ngày uống 3-6 g bột tam thất (1 lần), chiêu với nước ấm.
• Chữa các vết bầm tím do ứ máu (kể cả ứ máu trong mắt):
  Ngày uống 3 lần bột tam thất, mỗi lần từ 2-3 g, cách nhau 6-8 giờ, chiêu với nước ấm.
• Chữa máu ra nhiều sau khi đẻ:
  Tam thất tán thành bột mịn. Uống với nước cơm, mỗi lần 8g, ngày uống 2-3 lần.
• Chữa thiếu máu hoặc huyết hư (các chứng sau khi sinh):
  + Bột tam thất uống 6g/ngày.
  + Tần gà non với tam thất, ăn nguyên con.
• Chữa suy nhược cơ thể ở người già và phụ nữ sau khi sinh:
  Tam thất 12g, sâm bổ chinh 40g, ích mẫu 40g, kê huyết đằng 20g, hương phụ 12g. Tán nhỏ, uống ngày 30g (có thể sắc uống với liều thích hợp).
• Chữa rong huyết, rong kinh do bế kinh, huyết ứ:
  Tam thất 4g, ngải điệp 12g, ô tặc cốt 12g, đương quy, xuyên nhung, đơn bì, đan sâm, mỗi vị 8g, một dược, ngũ linh chi, mỗi vị 4g. Sắc uống ngày 1 tháng.
• Bài thất có tam thất nam chữa kinh nguyệt không đều, rối loạn kinh nguyệt (vòng kinh thay đổi dài ngắn không chừng), người gầy, da xanh sạm hoặc sau sinh rong huyết kéo dài, kém ăn, kém ngủ, chóng mặt, nhức đầu, người mệt mỏi:
  + Tam thất 4g, ngải điệp 12g, ô tặc cốt 12g, đương quy, xuyên nhung, đơn bì, đan sâm, mỗi vị 8g, một dược, ngũ linh chi, mỗi vị 4g. Sắc uống ngày tháng.
• Chữa đau bụng kinh, ra kinh nguyệt quá nhiều, đau nhức mình mẩy sau sinh:
  + Tam thất nam ngày dùng 6-10g. Sử dụng dưới dạng thuốc sắc, bột mịn hoặc ngâm rượu uống.
  + Tam thất nam, hồi đầu, lượng bằng nhau, tán nhỏ. Lần uống 2-3g với nước đun sôi để nguội, ngày 2-3 lần, uống 5-7 ngày.
• Chữa các vết bầm tím do ứ máu (kể cả ứ máu trong mắt):
  Ngày uống 3 lần bột tam thất, mỗi lần từ 2-3 g, cách nhau 6-8 giờ, chiêu với nước ấm.
• Chữa đau thắt lưng:
  Bột tam thất và bột hồng nhân sâm lượng bằng nhau trộn đều, ngày uống 4 g, chia 2 lần (cách nhau 12 giờ), chiêu với nước ấm. Thuốc cũng có tác dụng bồi bổ sức khỏe cho người suy nhược thần kinh, phụ nữ sau sinh, người mới ốm dậy.
• Chữa bạch cầu cấp và mạn tính:
  Đương quy 15-30 g, xuyên khung 15-30 g, xích thược 15-20 g, hồng hoa 8-10 g, tam thất 6 g, sắc uống.

Củ Tam Thất

• Lựa chọn: Củ tam thất hình con quay, không phân nhánh, đầu củ sần sùi, thành nhiều mấu, có nhiều vết nhăn dọc, vỏ ngoài cứng mầu xám hoặc xám đen (dạng sống) sau chuyển màu đen (dạng sơ chế), ruột đặc màu xám, chắc nặng, vị ngọt nhạt, hơi đắng, mùi thơm nhẹ.
• Sơ chế: Để đảm bảo hiệu quả cao trong chữa bệnh, trước hết phải rửa thật nhanh củ tam thất bằng nước đun sôi để nguội vài lần, không cho nước kịp ngấm vào ruột. Phơi nắng hoặc sấy ở nhiệt độ 50 – 60 độ C. Tuyệt đối không rang tam thất trực tiếp trên chảo hoặc tẩm dược liệu với mỡ gà rồi phơi, sấy khô. Khi dùng mới thái lát hoặc tán bột, dùng đến đâu làm đến đó.